Bünyan ve Çevresinin Jeoloji ve Jeomerfolojisine Kısa Bir Bakış (3) Prof.Dr.Reşat İZBIRAK


En altta birinci zamanın billurlu taşları, onun üstünde Koramaz Dağlarını meydana getiren ikinci zaman ve kısmen Eosen devri kalkerleri, daha üstte bu kalkerle yanmış bir halde Neojen devrinin Akkaya'daki kalkerli kum taşlarıyla Akbayır'daki marnlı kalkerleri, Üçtepeler'deki ile benzerleri çakıllı lavlar ve tüfler...
Bütün bunların hepsinden yeni bir sonucu teşekkül de bugün Bünyan Şelalesi'nin dökülmekte bulunduğu 80-100 metre yükseklikteki kayalıklardır. Burası dördüncü zamanda meydana gelmeye başlamış ve bugün de teşekkül etmekte olan traverten kayalıklarıdır. Bünyan, bu traverten kayaların doğu ucunda kurulmuştur. Kasabanın batısına doğru iki km'ye yakın uzunluk gösteren bu kayalıklar yer yer yıpranmış bir hisar gibi uzanır ve içinde mağara ve oyukları ihtiva eder.
Bünyan'ın içinde ve yakınlarında bulunan küçük yumruklar biçiminde ve içerisinde çürümüş bitki parçaları görülen taşlar vardır ki, bunlar da kalker kankresion (kireç yumruları) tabakalarını teşkil etmektedir. Bünyan'ın yukarı mahallesiyle mezarlık arasında bu yumrular oldukça kalın tabakalar halinde bulunmaktadır.
Bugün Koramaz Dağları, yeni devirlerde sönmüş bir yanardağ olan 3916 metre yüksekliğindeki Erciyes dağının kuzeydoğusunda ilk yüksek kütle olarak görülür. Bu kütlenin güneyinde Karadayı ve Zek Çukur Düzlükleri ortalama 1450-1500 m. yükseklik gösterir. Burası Neojen devrinin tortul taşlarıyla örtülüdür. Koramaz dağlarının kuzeyinde ise tepelik yer yer basamaklı, oldukça düz, fakat Koramazlara göre yine çukur bir alan yer alır ki, burası bugünkü tren yolunun iki yanında uzanır ve Karakaya, Yağmurbey köyleriyle Kızılırmak boyundaki yüksek yaylalara kadar varır. Bu çukur alan, Oligosen devrinin kumtaşı, marn ve alçı taşlarından meydana gelmiştir. Alçı taşları bugün Bünyan'ın batısındaki ocaklarda işletilmektedir. Bu ocaklarla Karakaya arasında Küçük Kepez ile Büyük Kepez ve Ziyaret Tepeleri, çevreleri iyice oyulmuş tepelerdir ki, altları kum taşlarından meydana gelir. Üstlerinde de ince bir lav ve tüf örtüsü bulunur. Bu çukur alanın en çukur bir çanağında Tuzla Gölü yer almış bulunmaktadır. Tuzla Gölü deniz seviyesinden 1100 metre yükseklikte, 8 km uzunluğunda 4 km. genişliğindedir. Gölün suları bir çöküntü alanını doldurmuştur. Tuz elde edilmesi işinin de bu çevre için önemli bir yeri vardır.
Bünyan'da şimdiye kadar gerek zelzele kuşağı çevresinden gelen ve gerekse mevzii olarak tahribat yapan bi deprem olmamıştır. Koramaz dağının bir kolu üzerinde kurulmuş bulunan Bünyan, kalker konkresyon ve travertenler üsütüne kazılan temelleri, yerine oturmuş bulunan Koramaz iltivalarına dayanarak sarsıntıdan müessir olmamaktadır. Hususiyle inşaatta kullanılan travertenlerin dayanıklılığı da tahribatı önlemektedir.

Yorumlar