Zamantı Beylerinden ELBAŞIOĞLU Ailesi

Maraş Tahrir Defterine göre (1563) Bünyan'ın Elbaşı Nahiyesi o vakitler "El Kendin" adını taşıyan bir köydür. “El kent-i-n” adı Türkçe bir ad olduğu gibi Elazığ yöremizde ve Azerbaycan’da El Kendi, Han Kendi gibi isimlerle aynıdır.  Köyün içinde ağırlıklı olarak gayrimüslim nüfus bulunmaktadır; Müslümanların oranı % 15'tir. Bu köyün yakınlarında Koru Alakilise, Şeyh Viranı, cedid ,Şehir Viranı , Bostanlık ve Güristan adında mezralar gözüküyor. Asıl önemlisi, bu köyün yakınlarında Dede İlbaşı isimli bir ileri gelenin çiftliği vardı. Bu isim neden önemlidir? Çünkü, daha sonraki tarihlerde köyün adı, Dede İlbaşı'nın adından dolayı "İlbaşı / Elbaşı" şekline dönecektir. Ayrıca Elbaşıoğlu Ailesinin Zamantı Beyleri arasında şöhretli bir yer edindiklerine şahit olacağız. 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında  Elbaşıoğlu Karabey adı sıkılıkla anılacaktır.Özellikle onun resmi Kayseri Delegesi olmasa da Sivas Kongresine kaılması ve Milli Mücadeleye büyük destek vermesi onun halkın gönlünde büyük yer edinmesini sağladı. Elbaşı'da ve Bünyan merkez Bayramlı Mahallesi Lale sokakta birer konağı vardı. Prof.Dr.Atabey KILIÇ'ın açıklamalarından ise Elbaşı'daki konak sayısının birden fazla olduğunu öğreniyoruz:
Elbaşı Nâhiyesi, annemin, dedemin, büyük dedelerimin köyü, asîl Türkmen yatağı...
"Tam karşıda duran 4 sütunlu taş bina, büyük dedem Karabey/Osman Büyükelbaşı'nın muhteşem konağıdır. Arkasında şimdi kırmızı çatısı görünen büyük bina ise rahmetli dedem Şuayip Büyükelbaşı'nın konağıdır. "
1872 yılı vergi defterinde Elbaşı'da oturan Elbaşıoğlu Ailesi mensupları şunlardı:
Elbaşı zade Abdi ağa
Elbaşı zade Emin ağa
Elbaşı zade Ali ağa
Elbaşı oğlu Mehmet ağa
Elbaşı oğlu Osman ağa

Akçatı (Karacavenk) -1872
Elbaşı oğlu Kara Bey. 1872 yılında Akçatı (Karacavenk)'da kayıt altına alınmıştır. Elbaşıoğlu kablesinin bir bölümünün Akçatı'ya yerleştikleri, hatta köyün camisini Elbaşı oğlu Süleyman Efendi yaptırmıştır ve,Elbaşı oğlu Karabey de köyde oda sahipleri arasındadır.
Bünyan ilçe merkezinde bulunan Elbaşıoğlu Ailesi ise Camikebir nüfusuna kayıtlıdır ve soyadı kanunundan sonra "Elbaşı" soyadını almışlardır.

Seyit Burhanettin AKBAŞ