Yörük (Yürük), Kuruluş devresinde yarı konar-göçer Türkmenlere verilen isimdir. Anadolu’daki aşiretlerin tam manasıyla göcebe hayatı yaşamadıkları anlaşılmaktadır. Türkmen, Türk adı ile farsca mân (mânend) ekinden meydana gelmiş olup, Türk’e benzer”demektir.
1584 tarihli Tahrir defterinde; Öşürlerin sahib-i arza ve rüsûmların Cemâ'at-ı Yörük sipahîsine edâ ideler (Öşürleri timar sahiplerine, vergileride yörük cemaati sipahilerine verirler) ifadesi köyümüzün Yörük olduğunun bir delilidir.
Anadolunun Türkleşmesi ve İslamlaşması esnasında, devlete hizmet etmiş hür-mete layık bazı ahilerle, babalara ve Alp-erenlere vakıf olarak verilen yerlerden biri de Karakaya'da ki Saruşeyhoğlu, Seyyid Halil Zaviyeleridir.
Karakaya'nın çevresindeki Karahıdır, Yüreğir, Sarımsaklı, Kuşcu, Kızık, Yuvalı, Boyacı, Mollahacı, Döğer v.b. köyler aşiret ismi almış Türk köylerdir. Mezra isim-lerinde rastlanan Yuvalı, Avşar, Yazır, Eymür, Yüreğir, Todurga, Kınık gibi Oğuz/ Türkmen boylarına ait isimler Anadoluya ilk gelen yerleşim yerleri olduğunu gös-termektedir. Kayseri ve civarında Talas, Cırgalan, Hasan Alp, Sarımsaklı, Karakaya, Hacılar, Hisarcık gibi Türk yerleşim ve oymak adları Türklerin önemli ölçüde yerleşik hayata geçtiklerini gösterir.
KARAKAYA TÜRKMENLERİ
Karakaya, 1354-1355 tarihlerinde Erkilet’e (Sırtsaray) bağlı köy olarak geçmektedir. Köyün malikâne hissesi köyde bulunan Seyyid İsa ve Seyyid Halil Zaviyesine, divani hissesi timara tahsis edilmiştir. Karakaya köyünde Mülk sahibi olarak Hoca Mehmed bin Abdurrahman ve oğlu Abdurrahman bin Hoca Mehmed'i görüyoruz. 16.yüzyıldan itibaren Karakaya nahiyesi çevresinde mezraların köyleşmeye başladığı ve Yörük-Türkmen oymaklarının yerleşiminin arttığı gözleniyor. Birinci tahrirde 1500’de köy, ikinci tahrirde1520’de nahiye oldu.
-Yahyalı Aladağlarda yaylayan yörük atlıları arasında Karakaya Yörükleri de vardı.
-16.yy da Koramaz Nahiyesinde Karakayalı (Karakaya) Türkmenlerine rastlanmaktadır.
-1453-1650 yıllarında Danişmentli Türkmenleri ve Yıvalı Yörükleri Karakaya da meskundular.
KARAKAYA'DA GÖRÜLEN CEMAATLER
Durraclu (Dıraclı) Cemaati Yörükleri: Karakaya köy olmadan önce 1484’te Malya-Tomarza nahiyesinin bir mezrası iken, Durraçlu Cematinden 11 hane meskûndu.
Büget Yörükleri:
Karacalu Oymağı
Fakılı Oymağ
Yaban Evlad-ı Cemaati
Boyalıca Aşireti (Peçenek Boyu)
Tokuş Aşireti
KARAKAYA NAHİYESİNDEKİ TÜRKMEN OYMAKLARI
Paşalu Oymağı (Beğdilli boyu)
Sarı Danişmetli Oymağı (Avşar boyu)
Girgörsün (Kirsünlü) Oymağı
Durraclu (Dıraclı) Cemaati (Avşar Boyu)
Evladd-ı Beyan cemaatı Yörükleri
Yazır Cemaati:
Helavik cemaati:
Göçeri, Hacılı, Paşalu, Sarıdanişmendli, Molla Vekil?, Kılıçlı, Seydi Hacılı, Kirsenlü, Çakırlı, Süksün, Çavlu, Kuru Yenlü, Bayram Hacılı, Beğlü (1584’te) 41
TÜRK BOYLARI-OĞUZLAR (TÜRKMENLER)
Türkmen, XI. yüzyıldan itibaren Oğuzlar’a verilen ad. Türk’e benzer ve öz Türk anlamına gelmektedir. Melik Gazi Türbesinden birkaç yüz metre yüksekde bulunan kalenin burçlarından birinde Kayı boyunun damgasına rastlanmıştır.104
Karakaya’ya İlk yerleşenlerden Saruşeyhoğlunun Saru Şeyh Oymağı ile bir ilgisi olsa gerek.
Saru Şeyh Oymağı,1563 yılında Pınarbaşı nahiyesi Sovıcak Su köyünde 11 nefer olarak bulunuyorlardı. 1570 tarihli Kayseri tapu-tahrir defterine göre Seyyid Halil Zaviyesi Vakfının mezraları Tokuş, Karaşar Ağıl ve Kaplıca da Saru Danişmendli Cemaatına mensup 30 kişi oyuruyordu.
Köyümzün hangi boydan olduğuna dair üç iddia vardır.
1-Tarihçi Yusuf Halaçoğlu'na göre köyümüz (Karakaya Türkmenleri) Yazır Ce-maati, Yazır Boyundandır.
2-Tarihçi Faruk Sümer’e göre, köyümüz Yüreğil boyundandır. Yüreğir köyü, Kayseri’de Yüregir (Üreğir) Oymağını temsil eden yerlerden biridir. 16.yüzyılda Karakaya nahiyesine bağlı Yüreğir köyünde oturan 31 hane vardı.
FAKILI OYMAĞI
Boy beylerinin güçlü kişiliğinden dolayı, oymaklar zamanla boy beylerinin isimlerini oba adı olarak almaya başlamışlar. 14 ve 15. asırlarda din adamları o kadar ehemmiyetli nüfuza ve mevkiye sahipti ki, sülaleler Hocalı, Fakılı, Kadılı vb. dini tabir ve meslek adları almışlardır.81 Sarıfakulu, Sarıfakılı, Sarıfakihli Adana ve civarı Maraş, Niğde ve Kayseri sancakları, konar-göçer, Türkman Yörükanı taifesinden diye tarif edilmiştir.140
Kayseri'nin birçok bölgesinde Fakılar isimli yer adlarına ve yerleşim yerine rastlan-maktadır. 1563 yılından itibaren Fakılar oymağını Pınarbaşı, Sarız, Bünyan ve Kayseri'de, Sarı Fakihleri Tomarza'da, Karafakılıları Kayseri merkezde görüyoruz. Kayseri şehir merkezinde bu tarihte bir mahalle kurmuşlar. Ayrıca bu oymağın Yozgat'a doğru gittiği de Fakılı isimli yer adlarından rahatlıkla anlaşılıyor.67
İlk yerleşilen yerin Sarıfakılı olması, daha sonra Sarıfakılı’nın köy olması ve köyün üst tarafının Fakılı Yaylası olaması Karakaya Türkmenlerinin Fakılı Oyma-ğından olduğuna bir delalettir. Fakılı Cemaati Yüreğir boyundandır.
3-Tarihci İsmail Uçakcı ve Muhammed Karakaş’ın doktora tezine göre; Sarıfakı-lı cemaati Avşar boyundandır. Tarihçi Yusuf Halaçoğlu’na göre de; Kayseri San-cağı, Köstere Nahiyesi Soğan Köyünde 1584 de; Şah Melik Evladı Cemaatı, Köstere Yürükleri Taifesinden, Sarı Fakihlü cemaatı Gurubundan, Avşar Boyundan 22 hane meskundu.28 1484 de Karakaya yerleşenler Duraçlı Cemaati, Avşar Boyundandır. 1453-1650 yılları arasında Yıvalı Yürükleri meskundu. Fakılı Oymağını Yüreğil Boyundan. Sarıfakılı Oymağını de Avşar boyundan gösterenler olmuştur.
Bünyanlı yazar Seyit Burhanettin Akbaş’a göre köyümüz Karakaya: Oğuzların Yüreğil, Beydili, Yuvalı ve Eymir boylarına mensup birçok Türkmen obasını içine alan büyük Türkmen topluluğudur ve Karakaya Kasabası ve yöresinde meskundurlar. Danişmendliler, 24 Oğuz boyundan meydana gelen bir Oğuz boylar birliğinin adıdır. O halde ilk yerleşen Danişmendlileri dikkate alırsak Avşar, Mezra olduğunda oturan Durraçlı Cemaatini dikkare alırsak Avşar, Fakılı Cemaatıni baz alırsak Yüreğir Boyundan gelmişizdir.
Fotoğraf: Karakaya-Yeniköy-Baraj-Bünyan / Cengiz Yeşilırmak
Yorumlar
Yorum Gönder
Lütfen görüş ve düşüncelerinizi buraya yazınız.