ULU ÖNDER KAYSERİ’DE… (19-21 Aralık 1919)
S. Burhanettin AKBAŞ
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Kayseri’yi beş kez ziyaret etmiş bir devlet adamıdır. Bu ziyaretlerden ilki olan 19-21 Aralık 1919 tarihleri, Kayseri halkı tarafından bugün bile büyük bir gururla hatırlanır. Çünkü o geliş, Türk Kurtuluş Savaşı’nın en kritik günlerine denk gelmiş, Milli Mücadele’nin geleceğini şekillendiren kararların alındığı bir dönemin içinde gerçekleşmiştir.
Peki Ulu Önder Kayseri’de kimlerle görüştü, nereleri ziyaret etti, Kayseri halkı onu nasıl karşıladı? Gelin o üç unutulmaz güne birlikte gidelim…
Sivas’tan Kayseri’ye Zorlu Bir Yolculuk
19 Aralık 1919’da Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye Sivas’tan Kayseri’ye doğru yola çıktı. Heyette Mazhar Müfit Kansu, Hüseyin Rauf Orbay, Dr. Refik Saydam, Hakkı Behiç, Hüsrev Gerede ve yaverler Cevat Abbas, Muzaffer Kılıç gibi Milli Mücadele’nin öncü kadroları bulunuyordu.
Mazhar Müfit Kansu, hatıralarında bu yolculuğun zorluklarını şu cümlelerle anlatır:
“Kar ve buzdan dolayı çok eziyet çektik. Otomobilimiz üç defa lastik patlattı, yolda kaldık. Nihayet gece yarısı bir Amerikan Koleji kamyonunun yardımıyla Kayseri’ye ulaşabildik.”
Kayseri Ayağa Kalkmıştı: “Yolunda Ölmeye Hazırız Paşam!”
Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları akşam saatlerinde Kayseri’ye vardı. Hava çok soğuktu, yerler buz tutmuştu. Buna rağmen Kayserililer adeta şehrin dışına taşmıştı.
1899 doğumlu Ahmet Hilmi Güçlü o günü şöyle anlatır:
“Soğuğa aldırmadan Çifte Kümbetler'e kadar uzanan kalabalık, ‘Yolunda ölmeye hazırız Paşam!’ nidalarıyla Atatürk’ü karşıladı.”
Atlılar cirit oynayarak karşılamaya gitmiş, yüzlerce atlı kafile Paşa’nın konvoyuna eşlik etmişti. Çifte Kümbetler’de bir deve kurban edilmiş, kalabalık Paşa ile birlikte yürüyerek şehre girmişti.
Atatürk Halkın Arasına Karıştı
O dönemde Jandarma kaleminde görev yapan Talaslı Gazi Türkcan ise Paşa’nın Kayseri’ye gelişini şöyle aktarır:
“Atatürk eski bir Ford araba ile geldi. Çifte Kümbetler’e gelince arabadan indi. Halkın arasına karışarak yürüdü. Soğuk ve kar yağışına rağmen büyük bir kalabalık vardı.”
Akşam, şehrin en nezih konaklarından biri olan İmamzade Raşit Ağa Konağı’nda ağırlandılar. Bu konak bugün Atatürk Evi ve Müzesi olarak hizmet vermektedir.
Valinin İhtiyatlı Tavrı ve Küçük Bir Çocuğun Heyecanı
O dönem Kayseri valisi devletin resmî temsilcisi olarak bir işgal hükümetinin memuru sayılıyordu. Bu nedenle halkın içindeki coşkuya rağmen temkinli davranmıştı.
Atatürk’ün emir eri Ali Çavuş’un anlattığına göre, Paşa halka kısa bir konuşma yapmış; konuşmanın sonunda küçük bir çocuk heyecanla şiir okuyarak Kurtuluş Mücadelesi’ne olan inancını dile getirmiş ve Atatürk onu yanaklarından öperek tebrik etmiştir.
20 Aralık: Kayseri’de Ziyaretler, Görüşmeler, Heyecanlı Kalabalıklar
Ertesi gün hükümet konağı, belediye, askerî kulüp ve çeşitli okullar ziyaret edildi.
Mazhar Müfit Kansu’nun hatıralarında o sabahın unutulmaz bir anısı vardır: Atatürk’ün Kayseri pastırmasını özleyip şaka yollu “Pastırmalı yumurta olsa da kuvvetli bir kahvaltı yapsak” demesi üzerine Raşit Ağa’nın hızla hazırlık yaptırması ve sofraya pastırmalı yumurta gelmesi…
O günün en önemli buluşmalarından biri Raşit Efendi Kütüphanesi’nde gerçekleşmişti. Şehrin ileri gelenleri, âlimleri, esnafı ve tüccarı Paşa ile burada buluşmuş, Kayseri’nin Milli Mücadele’ye desteği açıkça dile getirilmişti.
Kayseri’nin Büyük Alimi Kızıklızade Hoca Kasım Efendi
O dönemin nüfuz sahibi din âlimlerinden Kızıklızade Hoca Kasım Efendi, Atatürk’e evinde söylediği şu sözlerle tarihe geçmiştir:
“Doğudan mavi gözlü bir zat gelecek ve bu vatanı kurtaracak diye rivayet vardır. Allahü’l-alem, o zat sizsiniz Paşam.”
Bu sözlerden sonra ettiği dua Heyet-i Temsiliye’yi derinden etkilemiştir.
Kayseri’de Milli Uyanış Çoktan Başlamıştı
Kayseri, Milli Mücadele’nin fikrî hazırlığını çok önceden yapmış şehirlerden biridir.
Müftü Ahmet Remzi Efendi, Taşçıoğlu Mehmet Bey, Katipzade Nuh Naci, Ahmet Hilmi Bey ve İmamzade Ömer Mümtaz gibi isimler Sivas Kongresi öncesinden itibaren büyük bir teşkilatlanma çabası içindeydiler.
Sivas Kongresi’nin hemen ardından Kayseri Müdafa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuş, şehirde millî hareketin temelleri atılmıştı.
Sonuç: Kayseri Milli Mücadele’nin Yanındaydı
Atatürk, 21 Aralık sabahı Kayserililere teşekkür ederek Ankara’ya doğru yola çıkmıştır.
Bu üç günlük ziyaret, Kayseri’nin Milli Mücadele’de gösterdiği bilinçli duruşun ve vatanperver tavrın bir nişanesi olarak tarihte yerini almıştır.
Kayseri halkı, işgal ve yoksulluğun kol gezdiği o karanlık günlerde dahi “Bu millet esir olmaz!” diyen bir şehir olmuş; Atatürk de bu vatansever şehirden büyük bir memnuniyetle ayrılmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder
Lütfen görüş ve düşüncelerinizi buraya yazınız.