KARAKAYA’NIN TÜRKMENLİĞİ
Yörük (Yürük), kuruluş devresinde yarı konar-göçer Türkmenlere verilen isimdir. Anadolu’daki aşiretlerin tam manasıyla göcebe hayatı yaşamadıkları anlaşılmaktadır.81 Türkmen, Türkadı ile farsca mân (mânend) ekinden meydana gelmiş olup, Türk’e benzer” demektir.
1584 tarihli Tahrir defterinde; Öşürlerin Sahib-i Arza ve rüsûmların Cemâ'at-ı Yörük sipahîsine edâ ideler (Öşürleri timar sahiplerine, vergileride yörük cemaati sipahilerine verirler) ifadesi köyümüzün Yörük olduğunun bir delilidir.
Anadolunun Türkleşmesi ve İslamlaşması esnasında, devlete hizmet etmiş hürmete layık bazı ahilerle, babalara ve Alp-erenlere vakıf olarak verilen yerlerden biri de Karakaya'da ki Saruşeyhoğlu, Seyyid Halil Zaviyeleridir.
Karakaya'nın çevresindeki Karahıdır, Yüreğir, Sarımsaklı, Kuşcu, Kızık, Yuvalı, Boyacı, Mollahacı, Döğer v.b. köyler aşiret ismi almış Türk köylerdir.70 Mezra isimlerinde rastlanan Yuvalı, Avşar, Yazır, Eymür, Yüreğir, Todurga, Kınık gibi Oğuz/ Türkmen boylarına ait isimler Anadoluya ilk gelen yerleşim yerleri olduğunu göstermektedir.54 Kayseri ve civarında Talas, Cırgalan, Hasan Alp, Sarımsaklı, Karakaya, Hacılar, Hisarcık gibi Türk yerleşim ve oymak adları Türklerin önemli ölçüde yerleşik hayata geçtiklerini gösterir. 67
Karakaya Türkmenleri
Karakaya, 1354-1355 tarihlerinde Erkilet’e (Sırtsaray) bağlı köy olarak geçmektedir. Köyün malikâne hissesi köyde bulunan Seyyid İsa ve Seyyid Halil Zaviyesine, divani hissesi timara tahsis edilmiştir. Karakaya köyünde Mülk sahibi olarak Hoca Mehmed bin Abdurrahman ve oğlu Abdurrahman bin Hoca Mehmed'i görüyoruz. 16.yüzyıldan itibaren Karakaya Nahiyesi çevresinde mezraların köyleşmeye başladığıve Yörük-Türkmen oymaklarının yerleşiminin arttığı gözleniyor. Karakaya Nahiyesine bağlı 20 mezra Beğdili (Paşalu), Tokuş (Sarı Danişmendli), Yüreğir (Paşalu), Eyimli (Paşalu), Boyaluca (Molla Vekil?)…köye dönüşmüştür. 54
Karakaya, birinci tahrirde 1500’de köy, ikinci tahrirde1520’de nahiye oldu.34
-Yahyalı Aladağlarda yaylayan yörük atlıları arasında Karakaya Yörükleri de vardı.102
-16.yy da Koramaz Nahiyesinde Karakayalı (Karakaya) Türkmenlerine rastlanmaktadır.67
-1453-1650 yıllarında Danişmentli Türkmenleri ve Yıvalı Yörükleri Karakaya da meskundular.69
-1483-8 ve 1543-44 de Durraclu cemaati, Karakaya mezraalarında kışlıyorlardı.28
-1591 de Karakaya Nahiyesindeki Sarı Danişmendli oymağı yazın Kayseri sancağında yaylağında, kışın Arap vilayetlerinde kışlağında otururlardı.28
KARAKAYA'DA GÖRÜLEN CEMAATLER
Durraclu (Dıraclı) Cemaati Yörükleri (Yörükan taifesinden, Avşar boyundandır.28): Karakaya köy olmadan önce 1484’te Malya-Tomarza nahiyesinin bir mezrası iken, Durraçlu Cematinden 11 hane meskûndu.54
Büget Yörükleri: Karakaya’ya 1450-1470 yılları arasında Büget Yörükleri Cemaati ve Sogon Cemaati yerleşmiştir. Köstere Yörüklerinden olan oymağın adı 1500 yılında Beyan ya da Yabanoğlu biçiminde değişmiştir. 1543 yılında Büget köyünde 49 hane, Soğan köyünde 22 hane nüfusları vardı. Soğan ve Karakaya kışlaklarını ellerinde tutuyorlardı.80
Karacalu Oymağı18, Fakılı Oymağı13, Yaban Evlad-ı Cemaati28,,,
Sarı Danişmetli Oymağı (Avşar boyu): Karakaya’ya İlk yerleşenlerden Saruşeyhoğlunun Saru Şeyh Oymağı ile bir ilgisi olsa gerek. Seyyid Halil Zaviyesi Vakfının mezraları Tokuş, Karaşar Ağıl ve Kaplıca da Saru Danişmendli Cemaatına mensup 30 kişi oturuyordu.22,28
FAKILI OYMAĞI
Sarıfakulu, Sarıfakılı, Sarıfakihli Adana ve civarı Maraş, Niğde ve Kayseri sancakları, konar-göçer, Türkman Yörükanı taifesinden diye tarif edilmiştir.140 Kayseri'nin birçok bölgesinde Fakılar isimli yer adlarına ve yerleşim yerine rastlanmaktadır. 1563 yılından itibaren Fakılar Oymağını Pınarbaşı, Sarız, Bünyan ve Kayseri'de, Sarı Fakihleri Tomarza'da, Karafakılıları Kayseri merkezde görüyoruz. Kayseri şehir merkezinde bu tarihte bir mahalle kurmuşlar. Ayrıca bu oymağın Yozgat'a doğru gittiği de Fakılı isimli yer adlarından rahatlıkla anlaşılıyor.67
Karakaya’ya ilk gelenler Danişmendlidirler. 1484 Tarihli Tahrir Defterleri’nde Karakaya, Malya (Tomarza) Nahiyesinin mezrası iken, Dıraçlu cemaatinin yerleşmesi ile köye dönüştü denmektedir. Dıraçlu cemaatı Avşar Boyundandır.
İlk yerleşilen yerin Sarıfakılı olması, daha sonra Sarıfakılı’nın köy olması ve köyün üst tarafının Fakılı Yaylası olaması Karakaya Türkmenlerinin Fakılı Oymağından olduğuna bir delalettir. Fakılı Cemaati Yüreğir boyundandır.
-Tarihçi Yusuf Halaçoğlu'na göre köyümüz (Karakaya Türkmenleri) Yazır Cemaati, Yazır Boyundandır.28
-Tarihçi Faruk Sümer’e göre, köyümüz Yüreğil boyundandır. Yüreğir köyü, Kayseri’de Yüregir (Üreğir) Oymağını temsil eden yerlerden biridir. 16.yüzyılda Karakaya nahiyesine bağlı Yüreğir köyünde oturan 31 hane vardı.55
-Bünyanlı yazar Seyit Burhanettin Akbaş’a göre köyümüz Karakaya: Oğuzların Yüreğil, Beydili, Yuvalı ve Eymir boylarına mensup birçok Türkmen obasını içine alan büyük Türkmen topluluğudur ve Karakaya Kasabası ve yöresinde meskundurlar. Danişmendliler, 24 Oğuz boyundan meydana gelen bir Oğuz boylar birliğinin adıdır. Kayseri yöresinde Selçuklularla birlik de büyük bir Danişmendli topluluğunun yerleşime geçtiği biliniyor. 16.yy ikinci yarısında Doğu Anadoluda yaşayan ve Bozulus aşiretine bağlı büyük bir Danişmendli topluluğu Kayseri civarında görüldü.6
Melik Gazi’nin ölümünden sonra Avşarlar hamisiz kaldı diyenlerin iddiaarı doğru ise de Avşarların daha ziyade Danişmendlilerle beraber geldiklerini kabul etmek lazım gelir.173 Danişmendli beyliğini kuranların Cepni Boyundan olduğu aktarılmaktadır.103
Mehmet GÖNEN
Araştırmacı - Yazar
Yorumlar
Yorum Gönder
Lütfen görüş ve düşüncelerinizi buraya yazınız.